Profil ryzyka Grupy PZU w 2014 roku nie uległ istotnym zmianom. Do głównych typów ryzyka, na które narażona jest Grupa PZU należą: ubezpieczeniowe, rynkowe, kredytowe, koncentracji, operacyjne i braku zgodności.
8.6.1. Ryzyko ubezpieczeniowe (ubezpieczenia majątkowe i osobowe oraz ubezpieczenia na życie)
Ryzyko ubezpieczeniowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych w związku z niewłaściwymi założeniami dotyczącymi wyceny i tworzenia rezerw.
Ryzyko ubezpieczeniowe obejmuje:
Ubezpieczenia majątkowe | Ubezpieczenia na życie | |
---|---|---|
Ryzyko długowieczności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynnika umieralności, tendencji współczynnika umieralności lub jego zmienności, w przypadku gdy spadek współczynnika umieralności prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych. | X | X |
Ryzyko związane z wysokością ponoszonych kosztów – ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie wydatków ponoszonych na obsługę umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji, tendencji tych wydatków lub ich zmienności. | X | X |
Ryzyko związane z rezygnacjami z umów - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników rezygnacji z umów, zamykania, odnawiania i wykupów polis lub zmienności tych współczynników. | X | X |
Ryzyko katastroficzne - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze znacznej niepewności założeń dotyczących wyceny i tworzenia rezerw, związanych z ekstremalnymi lub wyjątkowymi zdarzeniami. | X | X |
Ryzyko składki - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmienności w zakresie występowania, częstotliwości i skali ubezpieczanych zdarzeń. | X | ND |
Ryzyko rezerw - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmienności w zakresie występowania wypłat odszkodowań i ich kwot. | X | ND |
Ryzyko rewizji wysokości rent - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników korygujących stosowanych do ubezpieczeń rentowych, tendencji tych współczynników lub ich zmienności, w związku ze zmianami otoczenia prawnego lub stanu zdrowia ubezpieczonej osoby. | X | ND |
Ryzyko śmiertelności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian poziomu, trendu lub zmienności współczynnika umieralności, w przypadku gdy jego wzrost prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych. | ND | X |
Ryzyko zachorowalności (niezdolności do pracy) - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników niezdolności do pracy, chorobowości i zachorowalności, tendencji tych współczynników lub ich zmienności. | ND | X |
Grupa PZU zarządza ryzykiem ubezpieczeniowym między innymi poprzez:
- kalkulację i monitorowanie adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- strategię taryfową oraz monitorowanie obecnych szacunków i ocenę adekwatności składki,
- underwriting,
- reasekurację.
Kalkulacja i monitoring adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
Grupa PZU zarządza ryzykiem adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych poprzez stosowanie odpowiedniej metodyki ich obliczania i kontrolę procesów związanych z ustalaniem rezerw. Polityka tworzenia rezerw opiera się na:
- ostrożnościowym podejściu do określania wielkości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- zasadzie ciągłości, polegającej na niezmienności metodyki tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych o ile tylko nie wystąpią istotne okoliczności uzasadniające dokonanie zmian.
W przypadku ubezpieczeń majątkowych i osobowych poziom rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oceniany jest raz w miesiącu i w określonych okolicznościach (dokonanie wypłaty, pozyskanie nowych informacji od likwidatorów lub prawników) aktualizuje się ich wysokość. Do analizy rezerw techniczno-ubezpieczeniowych wykorzystuje się zestawienia ich rozwoju oraz wypłat w kolejnych latach. Wynikiem tej analizy jest ocena dokładności stosowanych metod aktuarialnych.
W przypadku ubezpieczeń na życie głównymi źródłami danych przy szacowaniu oczekiwanej częstości występowania świadczeń są statystki publiczne (tablice trwania życia) publikowane przez wyspecjalizowane jednostki statystyczne oraz analizy danych historycznych z portfeli ubezpieczeniowych. Okresowych analiz statystycznych częstości występowania świadczeń dokonuje się na poziomie grup produktów, poszczególnych portfeli ubezpieczeniowych oraz odpowiednio zdefiniowanych homogenicznych grup ryzyka. Przeprowadzane analizy dają możliwość określenia względnych częstości występowania zdarzeń w stosunku do statystyk publicznych. Stosowanie odpowiednich metod statystycznych pozwala na określenie istotności wyznaczanych statystyk. W miarę potrzeb, stosowane są odpowiednie narzuty bezpieczeństwa przy tworzeniu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i wycenie ryzyka.
W Grupie PZU oszacowanie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przeprowadza się pod nadzorem głównych aktuariuszy. Ponadto corocznie niezależny ekspert zewnętrzny wykonuje własną kalkulację rezerw w celu sprawdzenia otrzymanych wewnętrznie wyników albo wykonuje wycenę portfeli ubezpieczeń na życie w ramach kalkulacji embedded value.
Strategia taryfowa oraz monitoring obecnych szacunków i ocena adekwatności składki
Celem polityki taryfowej jest zagwarantowanie adekwatnego poziomu składki (tj. wystarczającego na pokrycie obecnych i przyszłych zobowiązań, wynikających z zawartych polis oraz wydatków). Równolegle z opracowywaniem taryfy składek wykonuje się symulacje dotyczące prognozowanego wyniku ubezpieczeń w kolejnych latach. Ponadto regularnie analizuje się adekwatność składek oraz rentowności portfeli dla poszczególnych ubezpieczeń na podstawie m.in. oceny wyniku technicznego produktu za dany okres sprawozdawczy. Dla wybranych produktów przeprowadza się również ocenę rentowności na podstawie wyceny portfeli ubezpieczeniowych w ramach kalkulacji embedded value. Częstość analiz zależy od materialności produktu i możliwej fluktuacji wyniku. W przypadku niekorzystnego przebiegu ubezpieczenia podejmuje się działania dla przywrócenia określonego poziomu rentowności, polegające na dostosowaniu taryfy składek lub na zmianie profilu ubezpieczanego ryzyka poprzez modyfikację ogólnych warunków ubezpieczenia.
W przypadku klientów korporacyjnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw (SME, ang. small and medium enterprises) proces underwritingu funkcjonuje niezależnie od sprzedaży. Proces sprzedaży ubezpieczeń dla klientów korporacyjnych jest poprzedzony analizą i oceną ryzyka realizowaną przez dedykowane do tego celu zespoły. Z kolei proces underwritingu obejmuje system akceptacji ryzyka w zależności od przyznanych zakresów kompetencyjnych i limitów.
Program reasekuracyjny Grupy PZU w ubezpieczeniach majątkowych i pozostałych osobowych pełni funkcję zabezpieczającą jego podstawową działalność, ograniczając ryzyko wystąpienia zjawisk o charakterze katastroficznym, mogących w negatywny sposób wpłynąć na pozycję finansową Grupy PZU. Zadanie to jest realizowane poprzez umowy obligatoryjne wraz z uzupełniającą je reasekuracją fakultatywną.
Grupa PZU ogranicza swoje ryzyko m.in. poprzez:
- nieproporcjonalną umowę nadwyżki szkód chroniącą portfele przed szkodami o charakterze katastroficznym (np. powódź, huragan);
- nieproporcjonalne umowy nadwyżki szkód chroniące między innymi portfele ubezpieczeń majątkowych, technicznych, morskich, transportowych i lotniczych, OC (w tym OC z ubezpieczeń komunikacyjnych) przed skutkami dużych pojedynczych szkód;
- proporcjonalną umowę chroniącą portfel ubezpieczeń finansowych.
Grupa PZU opracowała własny model szkód katastroficznych. Wyniki tego modelu oraz modeli firm zewnętrznych są wykorzystywane do optymalizacji programu reasekuracyjnego w zakresie ochrony przed szkodami o charakterze katastroficznym.
8.6.1.1. Stopień narażenia na ryzyko ubezpieczeniowe - ubezpieczenia majątkowe i osobowe
Podstawowe wskaźniki kosztów w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych | 1 stycznia – 31 grudnia 2014 | 1 stycznia – 31 grudnia 2013 |
---|---|---|
Wskaźnik wydatków | 28,94% | 25,94% |
Wskaźnik szkodowości na udziale własnym | 66,39% | 61,90% |
Wskaźnik zatrzymania składki przez reasekuratora | 3,84% | 2,93% |
Wskaźnik mieszany | 95,32% | 87,84% |
Wskaźnik wydatków to stosunek sumy kosztów akwizycji, kosztów administracyjnych oraz prowizji reasekuracyjnych i udziału w zyskach reasekuratorów do składek zarobionych netto.
Wskaźnik szkodowości na udziale własnym to stosunek odszkodowań oraz zmiany stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto do składek zarobionych netto.
Wskaźnik zatrzymania składki przez reasekuratora to procentowy udział reasekuratora w składkach ubezpieczeniowych przypisanych brutto.
Wskaźnik mieszany to stosunek sumy kosztów akwizycji, kosztów administracyjnych, prowizji reasekuracyjnych i udziału w zyskach reasekuratorów, odszkodowań oraz zmiany stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto do składek zarobionych netto.
Poniższe tabele prezentują rozwój rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz wypłaty w kolejnych okresach sprawozdawczych.
Rozwój szkód w ubezpieczeniach bezpośrednich majątkowych i osobowych brutto (wg okresu sprawozdawczego) (w tys. zł) | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rezerwa na koniec okresu sprawozdawczego | 7 458 401 | 7 540 570 | 7 898 097 | 8 292 721 | 8 698 661 | 9 380 501 | 9 870 123 | 10 989 024 | 11 782 567 | 13 311 566 |
Rezerwa oraz łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego): | ||||||||||
- wyliczone 1 rok później | 6 915 636 | 7 300 086 | 7 697 588 | 8 382 022 | 8 560 746 | 9 680 960 | 10 298 173 | 11 285 586 | 12 241 486 | |
- wyliczone 2 lata później | 6 814 742 | 7 286 968 | 7 833 155 | 8 409 631 | 8 855 827 | 10 192 492 | 10 752 650 | 11 958 413 | ||
- wyliczone 3 lata później | 7 013 528 | 7 436 865 | 7 852 001 | 8 757 918 | 9 346 313 | 10 718 813 | 11 589 871 | |||
- wyliczone 4 lata później | 7 113 164 | 7 443 246 | 8 140 607 | 9 215 412 | 9 874 432 | 11 574 390 | ||||
- wyliczone 5 lat później | 7 119 925 | 7 661 124 | 8 599 531 | 9 723 948 | 10 712 439 | |||||
- wyliczone 6 lat później | 7 307 058 | 8 102 772 | 9 076 948 | 10 558 365 | ||||||
- wyliczone 7 lat później | 7 703 019 | 8 523 330 | 9 842 325 | |||||||
- wyliczone 8 lat później | 8 057 693 | 9 224 422 | ||||||||
- wyliczone 9 lat później | 8 707 732 | |||||||||
Suma rezerwy oraz łącznych wypłat odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 8 707 732 | 9 224 422 | 9 842 325 | 10 558 365 | 10 712 439 | 11 574 390 | 11 589 871 | 11 958 413 | 12 241 486 | |
Łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 4 037 917 | 4 091 129 | 4 182 939 | 4 271 913 | 3 837 143 | 4 033 634 | 3 209 619 | 2 591 660 | 1 695 817 | |
Rezerwa wykazana w sprawozdaniu z sytuacji finansowej | 4 669 815 | 5 133 293 | 5 659 386 | 6 286 452 | 6 875 296 | 7 540 756 | 8 380 252 | 9 366 753 | 10 545 669 | |
Różnica pomiędzy rezerwą na koniec pierwszego roku a rezerwą oszacowaną na koniec okresu sprawozdawczego (ang run-off result) | -1 249 331 | -1 683 852 | -1 944 228 | -2 265 644 | -2 013 778 | -2 193 889 | -1 719 748 | -969 389 | -458 919 | |
Powyższa różnica jako procent rezerwy na koniec pierwszego roku | -17% | -22% | -25% | -27% | -23% | -23% | -17% | -9% | -4% |
Rozwój szkód w ubezpieczeniach bezpośrednich majątkowych i osobowych na udziale własnym (wg okresu sprawozdawczego) (w tys. zł) | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rezerwa na koniec okresu sprawozdawczego | 6 246 070 | 6 356 239 | 6 916 099 | 7 433 410 | 7 972 938 | 8 639 044 | 9 304 621 | 10 413 376 | 11 453 315 | 12 813 985 |
Rezerwa oraz łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego): | ||||||||||
- wyliczone 1 rok później | 5 651 285 | 6 145 931 | 6 790 822 | 7 568 099 | 7 843 760 | 8 838 330 | 9 731 139 | 10 722 247 | 11 787 321 | |
- wyliczone 2 lata później | 5 605 428 | 6 201 722 | 6 968 715 | 7 597 785 | 8 091 605 | 9 344 945 | 10 185 213 | 11 282 329 | ||
- wyliczone 3 lata później | 5 838 544 | 6 396 354 | 6 991 045 | 7 909 625 | 8 558 410 | 9 872 521 | 10 946 654 | |||
- wyliczone 4 lata później | 5 978 990 | 6 405 273 | 7 246 292 | 8 343 715 | 9 106 236 | 10 672 033 | ||||
- wyliczone 5 lat później | 5 984 459 | 6 589 073 | 7 683 193 | 8 874 588 | 9 891 566 | |||||
- wyliczone 6 lat później | 6 145 804 | 7 008 662 | 8 189 106 | 9 656 518 | ||||||
- wyliczone 7 lat później | 6 515 396 | 7 457 627 | 8 904 032 | |||||||
- wyliczone 8 lat później | 6 882 188 | 8 108 651 | ||||||||
- wyliczone 9 lat później | 7 482 106 | |||||||||
Suma rezerwy oraz łącznych wypłat odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 7 482 106 | 8 108 651 | 8 904 032 | 9 656 518 | 9 891 566 | 10 672 033 | 10 946 654 | 11 282 329 | 11 787 321 | |
Łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 3 018 595 | 3 183 149 | 3 453 469 | 3 587 041 | 3 236 477 | 3 377 151 | 2 837 946 | 2 264 973 | 1 638 017 | - |
Rezerwa wykazana w sprawozdaniu z sytuacji finansowej | 4 463 511 | 4 925 502 | 5 450 563 | 6 069 477 | 6 655 089 | 7 294 882 | 8 108 708 | 9 017 356 | 10 149 304 | |
Różnica pomiędzy rezerwą na koniec pierwszego roku a rezerwą oszacowaną na koniec okresu sprawozdawczego (ang run-off result) | -1 236 036 | -1 752 412 | -1 987 933 | -2 223 108 | -1 918 628 | -2 032 989 | -1 642 033 | -868 953 | -334 006 | |
Powyższa różnica jako procent rezerwy na koniec pierwszego roku | -20% | -28% | -29% | -30% | -24% | -24% | -18% | -8% | -3% |
Główną część portfela PZU stanowią ubezpieczenia komunikacyjne – autocasco oraz OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Oba rodzaje ubezpieczeń zawierane są na ogół na rok, w trakcie którego szkoda musi zaistnieć, aby została wypłacona. W przypadku ubezpieczenia autocasco czas na zgłoszenie szkody jest krótki i nie jest źródłem niepewności. Inaczej jest w przypadku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, gdzie czas na zgłoszenie szkody może wynosić aż 30 lat. Wysokość szkód majątkowych jest w szczególności wrażliwa na ilość zgłaszanych roszczeń sądowych oraz zapadające w poszczególnych sprawach wyroki sądowe. W przypadku umów ubezpieczeń OC pojawiają się nowe typy szkód oraz dodatkowe roszczenia ujawniane ze znacznym opóźnieniem, co istotnie komplikuje proces szacowania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych
W zależności od udziału procentowego wartości wypłaconych szkód powodziowych i huraganowych w łącznej wartości szkód wypłaconych w latach, w których dochodziło do zdarzeń o charakterze katastroficznym, tj. powodzi czy huraganów wyróżniono trzy grupy regionów. Następnie dla każdego regionu ustalono odpowiednie wartości sum ubezpieczenia i ilości polis uzyskując koncentrację ryzyka powodziowego i huraganowego.
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe na 31 grudnia 2014 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | |||
Regiony A - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 3,80% | 6,60% | 2,50% | 1,20% | 12,40% | 26,50% |
Liczba polis | 18,60% | 5,60% | 1,20% | 0,30% | 0,30% | 26,00% | |
Regiony B - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 2,50% | 2,80% | 1,10% | 0,90% | 6,40% | 13,70% |
Liczba polis | 12,30% | 2,80% | 0,50% | 0,20% | 0,20% | 16,00% | |
Regiony C - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 8,20% | 12,90% | 4,90% | 2,40% | 31,40% | 59,80% |
Liczba polis | 41,80% | 13,00% | 2,30% | 0,50% | 0,40% | 58,00% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 14,50% | 22,30% | 8,50% | 4,50% | 50,20% | 100,00% |
Liczba polis | 72,70% | 21,40% | 4,00% | 1,00% | 0,90% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe na 31 grudnia 2013 |
Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | |||
Regiony A - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 2,30% | 2,80% | 1,30% | 0,70% | 8,20% | 15,30% |
Liczba polis | 11,00% | 2,70% | 0,60% | 0,20% | 0,20% | 14,70% | |
Regiony B - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 3,10% | 3,80% | 1,70% | 1,10% | 9,40% | 19,10% |
Liczba polis | 15,50% | 3,70% | 0,80% | 0,20% | 0,30% | 20,50% | |
Regiony C - gdzie odszkodowania powodziowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 9,90% | 14,50% | 5,30% | 2,70% | 33,20% | 65,60% |
Liczba polis | 47,20% | 14,10% | 2,40% | 0,60% | 0,50% | 64,80% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,30% | 21,10% | 8,30% | 4,50% | 50,80% | 100,00% |
Liczba polis | 73,70% | 20,50% | 3,80% | 1,00% | 1,00% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe na 31 grudnia 2014 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | |||
Regiony A - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 8,90% | 15,60% | 6,00% | 3,00% | 38,30% | 71,80% |
Liczba polis | 46,30% | 14,50% | 2,80% | 0,70% | 0,80% | 65,10% | |
Regiony B - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 4,70% | 5,80% | 2,20% | 1,30% | 9,80% | 23,80% |
Liczba polis | 22,80% | 5,90% | 1,00% | 0,30% | 0,30% | 30,30% | |
Regiony C - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 0,70% | 0,90% | 0,30% | 0,20% | 2,30% | 4,40% |
Liczba polis | 3,50% | 0,90% | 0,20% | 0,00% | 0,00% | 4,60% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 14,30% | 22,30% | 8,50% | 4,50% | 50,40% | 100,00% |
Liczba polis | 72,60% | 21,30% | 4,00% | 1,00% | 1,10% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe na 31 grudnia 2013 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | |||
Regiony A - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 7,90% | 11,60% | 4,60% | 2,30% | 26,40% | 52,80% |
Liczba polis | 38,10% | 11,20% | 2,10% | 0,50% | 0,50% | 52,40% | |
Regiony B - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 6,40% | 7,90% | 3,10% | 1,90% | 18,80% | 38,10% |
Liczba polis | 30,40% | 7,80% | 1,40% | 0,40% | 0,40% | 40,40% | |
Regiony C - gdzie odszkodowania huraganowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 1,00% | 1,50% | 0,60% | 0,40% | 5,60% | 9,10% |
Liczba polis | 5,30% | 1,40% | 0,30% | 0,10% | 0,10% | 7,20% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,30% | 21,00% | 8,30% | 4,60% | 50,80% | 100,00% |
Liczba polis | 73,80% | 20,40% | 3,80% | 1,00% | 1,00% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – ubezpieczenia OC inne niż komunikacyjne
Koncentrację ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych z tytułu ubezpieczeń OC innych niż komunikacyjne, mierzoną wysokością składki przypisanej brutto, przedstawiono według sum gwarancyjnych i rodzajów ochrony ubezpieczeniowej.
Składka przypisana brutto w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – ubezpieczenia OC na 31 grudnia 2014 | Suma ubezpieczenia | Razem | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | ||
OC ogólne, w życiu prywatnym oraz inne pozostałe | 15,50% | 3,40% | 2,50% | 2,90% | 14,10% | 38,40% |
OC personelu medycznego oraz ZOZ | 0,60% | 1,00% | 1,20% | 6,40% | 33,10% | 42,30% |
OC podmiotów z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej poza medyczną i rolniczą (usługi prawne, doradcze i inne) | 5,50% | 2,90% | 1,30% | 1,50% | 3,70% | 14,90% |
OC rolników oraz dotyczące ich majątku ruchomego | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 4,30% | 0,00% | 4,30% |
OC za produkt | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,10% | 0,10% |
Razem | 21,60% | 7,30% | 5,00% | 15,10% | 51,00% | 100,00% |
Składka przypisana brutto w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – ubezpieczenia OC na 31 grudnia 2013 | Suma ubezpieczenia | Razem | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200 -500 tys. zł | 500 -1 000 tys. zł | 1 000 -2 000 tys. zł | pow. 2 000 tys. zł | ||
OC ogólne, w życiu prywatnym oraz inne pozostałe | 16,10% | 3,30% | 2,40% | 2,90% | 14,20% | 38,90% |
OC personelu medycznego oraz ZOZ | 0,60% | 1,00% | 1,20% | 6,20% | 31,90% | 40,90% |
OC podmiotów z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej poza medyczną i rolniczą (usługi prawne, doradcze i inne) | 5,70% | 3,00% | 1,30% | 1,20% | 3,40% | 14,60% |
OC rolników oraz dotyczące ich majątku ruchomego | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 5,30% | 0,00% | 5,30% |
OC za produkt | 0,10% | 0,00% | 0,10% | 0,00% | 0,10% | 0,30% |
Razem | 22,50% | 7,30% | 5,00% | 15,60% | 49,60% | 100,00% |
Skapitalizowana wartość rent
Poniższe wyniki nie uwzględniają wpływu zmian wyceny lokat uwzględnianych przy wyliczaniu wartości rezerwy.
Zmiana założeń dla rezerwy na skapitalizowaną wartość rent brutto w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (w tys. zł) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | |
Stopa techniczna – podwyższenie o 0,5 p.p. | 426 244 | 421 951 | 426 244 | 421 951 |
Stopa techniczna – obniżenie o 1,0 p.p. | -1 101 344 | -1 092 141 | -1 101 344 | -1 092 141 |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | 132 268 | 129 725 | 132 268 | 129 725 |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | -147 984 | -145 112 | -147 984 | -145 112 |
Zmiana założeń dla rezerwy na skapitalizowaną wartość rent na udziale własnym w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (w tys. zł) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | |
Stopa techniczna – podwyższenie o 0,5 p.p. | 415 451 | 411 121 | 415 451 | 411 121 |
Stopa techniczna – obniżenie o 1,0 p.p. | -1 073 704 | -1 064 334 | -1 073 704 | -1 064 334 |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | 128 940 | 126 437 | 128 940 | 126 437 |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | -144 263 | -141 438 | -144 263 | -141 438 |
8.6.1.2. Stopień narażenia na ryzyko ubezpieczeniowe - ubezpieczenia na życie
Grupa PZU nie zaprezentowała informacji dotyczących rozwoju szkód w ubezpieczeniach na życie, ze względu na fakt, że niepewność kwot i okresu wypłaty odszkodowań zwykle ustępuje w ciągu jednego roku.
Koncentracja ryzyka związana jest z koncentracją umów lub sum ubezpieczenia. W przypadku tradycyjnych ubezpieczeń indywidualnych, gdzie ryzyko koncentracji związane jest z możliwością wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego lub z potencjalną wysokością wypłat z tytułu pojedynczego zdarzenia, ryzyko ocenia się w sposób indywidualny. Ocena obejmuje zarówno ryzyko medyczne, jak też – w uzasadnionych przypadkach – finansowe. Dzięki temu dokonywana jest selekcja ryzyk (ocena osoby przystępującej do umowy ubezpieczenia) oraz określenie maksymalnego poziomu akceptowalnego ryzyka.
W ubezpieczeniach grupowych wystąpienie ryzyka koncentracji jest ograniczone poprzez wielkość portfela umów. Pozwala to zmniejszyć poziom zaburzeń wynikających z losowości przebiegów ubezpieczeń. Ponadto istotnym czynnikiem zmniejszającym ryzyko związane z koncentracją jest forma umowy zbiorowej, w ramach której wszyscy członkowie grupy mają tę samą sumę ubezpieczenia oraz zakres gwarantowanej ochrony. Tym samym zjawisko koncentracji niektórych ryzyk w ramach portfela umów nie występuje.
W przypadku umów ubezpieczeń grupowych, gdzie dopuszcza się możliwość kształtowania zakresu ochrony ubezpieczeniowej na poziomie poszczególnych umów grupowych, stosowana jest uproszczona ocena ryzyka. Prowadzi się ją na podstawie informacji o branży zawodowej danego zakładu pracy przy założeniu odpowiednich limitów uczestnictwa osób ubezpieczonych w stosunku do osób zatrudnionych w zakładzie pracy. Stosowane w tych przypadkach składki ubezpieczeniowe i odpowiednie narzuty wynikają z prowadzonych analiz statystycznych częstości występowania świadczeń na poziomie zdefiniowanych homogenicznych grup ryzyka, z uwzględnieniem względnych częstości występowania zdarzeń w stosunku do statystyk publicznych.
Należy również zaznaczyć, że dla większości umów wielkość świadczenia jest ściśle zdefiniowana w umowie ubezpieczenia. W porównaniu do typowych umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych zmniejsza się ryzyko koncentracji polegające na stosunkowo rzadkim występowaniu pojedynczych zdarzeń o znacznej wysokości wypłat.
Ubezpieczenia rentowe w ubezpieczeniach na życie
Zmiana założeń dla ubezpieczeń rentowych w ubezpieczeniach na życie (w tys. zł) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | |
Stopa techniczna - obniżenie o 1,0 p.p. | -34 259 | -36 080 | -34 259 | -36 080 |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | -12 318 | -12 539 | -12 318 | -12 539 |
Ubezpieczenia na życie z DPF z wyłączeniem ubezpieczeń rentowych
Zmiana założeń dla rezerw dotyczących umów ubezpieczeń na życie z DPF z wyłączeniem ubezpieczeń rentowych (w tys. zł) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | |||
---|---|---|---|---|---|
31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | ||
Stopa techniczna - obniżenie o 1,0 p.p. | -2 194 319 | -2 221 496 | -2 194 319 | -2 221 496 | |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | -922 805 | -937 246 | -922 805 | -937 246 | |
110% zachorowalności i wypadkowości | -187 082 | -194 624 | -187 082 | -194 624 |
Wpływ rezygnacji klientów w ubezpieczeniach na życie
W wyliczeniach rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach na życie nie uwzględnia się ryzyka rezygnacji ubezpieczonych. Poniżej zaprezentowano wpływ hipotetycznej rezygnacji 10% wszystkich klientów w ubezpieczeniach na życie.
Pozycja sprawozdania finansowego (w tys. zł) | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 |
---|---|---|
Zmiana stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 2 093 927 | 2 025 688 |
Odszkodowania i świadczenia wypłacone | -782 563 | -725 871 |
Zmiana stanu odroczonych kosztów akwizycji | -6 256 | -5 943 |
Wynik finansowy brutto | 1 305 109 | 1 293 874 |
Wynik finansowy netto | 1 057 138 | 1 048 038 |
Kapitały własne | 1 057 138 | 1 048 038 |
8.6.2. Ryzyko rynkowe
Ryzyko rynkowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające bezpośrednio lub pośrednio z wahań poziomu i wahań zmienności rynkowych cen aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych.
Ryzyko rynkowe w Grupie PZU obejmuje:
- ryzyko cen instrumentów kapitałowych – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen akcji lub wahań zmienności rynkowych cen akcji;
- ryzyko cen nieruchomości – możliwość poniesienia straty na skutek zmian wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen nieruchomości lub wahań zmienności rynkowych cen nieruchomości;
- ryzyko cen towarów – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości aktywów; zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen towarów lub wahań zmienności rynkowych cen towarów;
- ryzyko inflacji – możliwość poniesienia straty związana z poziomem realizowanej inflacji, w szczególności inflacji cen towarów i usług, a także oczekiwań dotyczących przyszłego poziomu inflacji, mających wpływ na wycenę aktywów i zobowiązań;
- ryzyko płynności – ryzyko niemożności zrealizowania lokat i innych aktywów bez wpływu na ich rynkowe ceny w celu uregulowania swoich zobowiązań finansowych w momencie, gdy stają się one wymagalne;
- ryzyko stopy procentowej – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości instrumentów finansowych lub aktywów oraz zmiany wartości bieżącej prognozowanych przepływów ze zobowiązań w wyniku zmian w strukturze terminowej rynkowych stóp procentowych lub wahań zmienności rynkowych stóp procentowych wolnych od ryzyka;
- ryzyko bazowe – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości instrumentów finansowych lub aktywów oraz zmiany wartości bieżącej prognozowanych przepływów ze zobowiązań, w wyniku zmian w strukturze terminowej spreadów rynkowych stóp procentowych względem stóp wolnych od ryzyka lub wahań zmienności tych spreadów – z wyłączeniem spreadów kredytowych;
- ryzyko walutowe – możliwość poniesienia straty na skutek zmian wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian kursów wymiany walut lub wahań zmienności kursów wymiany walut.
Ryzyko rynkowe w Grupie PZU pochodzi z dwóch głównych źródeł:
- działalności związanej z dopasowaniem aktywów do zobowiązań (portfel ALM);
- działalności związanej z aktywną alokacją, tj. wyznaczaniem optymalnej średnioterminowej struktury aktywów (portfele AA).
Działalność inwestycyjną w spółkach Grupy PZU reguluje szereg dokumentów zatwierdzonych przez Rady Nadzorcze, Zarządy i dedykowane Komitety.
Jednostki ds. ryzyka współuczestniczą w identyfikacji ryzyk, dokonują ich pomiaru oraz monitorują i raportują o tych ryzykach. Ryzyko rynkowe mierzy się na podstawie metody wartości zagrożonej (VaR, ang. Value at Risk). Całkowitą wartość ryzyka rynkowego wyznacza się poprzez agregację wielkości poszczególnych ryzyk na podstawie zdefiniowanej macierzy korelacji. W celu efektywnego zarządzania ryzykiem rynkowym ustala się limity w postaci kwoty kapitału alokowanego na dane ryzyko rynkowe, jak również limity na poszczególne czynniki ryzyka rynkowego.
Ekspozycja na ryzyko rynkowe
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2014 (w tys. zł) | Nota | Aktywa na ryzyko Grupy | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej | 48 991 002 | 1 557 038 | 50 548 040 | |
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 33.1,33.2,33.3,33.4 | 30 686 636 | 1 368 931 | 32 055 567 |
Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu | 33.1,33.2,33.3,33.4 | 5 851 652 | 105 969 | 5 957 621 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 33.4 | 6 061 643 | 82 138 | 6 143 781 |
Pożyczki | 33.4 | 2 309 972 | - | 2 309 972 |
Środki pieniężne | 42 | 324 007 | - | 324 007 |
Transakcje buy-sell-back | 33.4 | 3 250 173 | - | 3 250 173 |
Instrumenty pochodne | 33.3 | 506 919 | - | 506 919 |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 3 110 178 | 3 422 151 | 6 532 329 | |
Instrumenty kapitałowe notowane na rynku regulowanym | 33.2, 33.3 | 2 831 054 | 532 352 | 3 363 406 1) |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych | 33.2, 33.3 | 239 640 | 2 889 799 | 3 129 439 2) |
Instrumenty pochodne | 33 3 | 39 484 | - | 39 484 |
Razem | 52 101 180 | 4 979 189 | 57 080 369 |
1) Różnica do wartości wykazanych jako instrumenty kapitałowe notowane na rynku regulowanym w notach 33.1 i 33.3 w kwocie 10 529 tys. zł dotyczy notowanych jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych wykazanych w linii poniżej.
2) Różnica do wartości wykazanych jako instrumenty kapitałowe nienotowane na rynku regulowanym w notach 33.1 i 33.3 w kwocie 10 073 tys. zł dotyczy notowanych jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych (10 529 tys. zł) oraz nieujętych w tej pozycji nienotowanych instrumentów kapitałowych innych niż jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne (456 tys. zł).
Wartość bilansowa aktywów finansowych i środki pieniężne przeznaczonych do sprzedaży (w tys. zł) | Nota 43 | 31 grudnia 2014 |
---|---|---|
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej | 314 284 | |
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 217 852 | |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 88 085 | |
Środki pieniężne | 8 347 | |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 36 702 | |
Instrumenty kapitałowe notowane na rynku regulowanym | 16 366 | |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych | 20 336 | |
Razem | 350 986 |
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2013 (w tys. zł) | Nota | Aktywa na ryzyko Grupy | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej | 47 671 217 | 1 630 915 | 49 302 132 | |
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 33.1, 33.2, 33.3, 33.4 | 30 133 778 | 1 450 292 | 31 584 070 |
Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu | 33.1, 33.2, 33.3, 33.4 | 4 521 641 | 99 512 | 4 621 153 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 33.4 | 7 305 896 | 81 111 | 7 387 007 |
Pożyczki | 33.4 | 1 722 208 | - | 1 722 208 |
Środki pieniężne | 42 | 569 157 | - | 569 157 |
Transakcje buy-sell-back | 33.4 | 3 203 344 | - | 3 203 344 |
Instrumenty pochodne | 33.3 | 215 193 | - | 215 193 |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 3 220 389 | 3 129 095 | 6 349 484 | |
Instrumenty kapitałowe notowane na rynku regulowanym | 33.2, 33.3 | 3 109 602 | 576 046 | 3 685 648 1) |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych | 33.2, 33.3 | 65 937 | 2 553 049 | 2 618 986 2) |
Instrumenty pochodne | 33.3 | 44 850 | - | 44 850 |
Razem | 50 891 606 | 4 760 010 | 55 651 616 |
1) Różnica do wartości wykazanych jako instrumenty kapitałowe notowane na rynku regulowanym w notach 33.1 i 33.3 w kwocie 5 305 tys. zł dotyczy notowanych jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych wykazanych w linii poniżej.
2) Różnica do wartości wykazanych jako instrumenty kapitałowe nienotowane na rynku regulowanym w notach 33.1 i 33.3 w kwocie 5 251 tys. zł dotyczy notowanych jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych (5 305 tys. zł) oraz nieujętych w tej pozycji nienotowanych instrumentów kapitałowych innych niż jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne (54 tys. zł).
W ramach swojej działalności lokacyjnej Grupa PZU wykorzystuje pochodne instrumenty finansowe jako narzędzia zarządzania ryzykiem inwestycyjnym. Większość instrumentów służy do zmniejszenia ekspozycji na poszczególne typy ryzyka. Instrumentami pochodnymi stosowanymi przez Grupę PZU w 2014 i 2013 roku były transakcje typu swap i forward na stopę procentową i kursy walut oraz kontrakty terminowe na indeksy giełdowe lub ceny obligacji. Wszystkie instrumenty pochodne posiadane przez Grupę PZU są kwalifikowane jako przeznaczone do obrotu.
W tabelach przedstawiono zaangażowanie Grupy PZU w instrumenty pochodne na 31 grudnia 2014 roku oraz 31 grudnia 2013 roku.
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2014 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | ||||
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 5 316 874 | 12 300 000 | 27 874 630 | 5 145 782 | 50 637 286 | 506 919 | 556 426 |
- kontrakty terminowe | 2 500 000 | 5 400 000 | - | - | 7 900 000 | 7 203 | 5 735 |
- transakcje SWAP | 2 816 874 | 6 900 000 | 27 874 630 | 5 145 782 | 42 737 286 | 499 716 | 550 691 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową, razem | 5 316 874 | 12 300 000 | 27 874 630 | 5 145 782 | 50 637 286 | 506 919 | 556 426 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | - | 7 556 300 | 32 931 873 | 9 334 465 | 49 822 638 | 215 193 | 237 117 |
- transakcje FRA | - | 300 000 | 2 250 000 | - | 2 550 000 | 1 142 | 1 986 |
- transakcje SWAP | - | 7 256 300 | 30 681 873 | 9 334 465 | 47 272 638 | 214 051 | 235 131 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową, razem | - | 7 556 300 | 32 931 873 | 9 334 465 | 49 822 638 | 215 193 | 237 117 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2014 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Razem | |||
Instrumenty notowane na rynku regulowanym, w tym: | - | 620 808 | 1 030 540 | 1 651 348 | - | 9 516 |
- kontrakty terminowe | - | 620 808 | 1 030 540 | 1 651 348 | - | 9 516 |
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 8 262 468 | 50 000 | - | 8 312 468 | 14 975 | 48 266 |
- kontakty terminowe | 423 422 | - | - | 423 422 | 720 | 15 633 |
- transakcje SWAP | 7 839 046 | - | - | 7 839 046 | 13 016 | 32 633 |
- opcje call (zakup) | - | 25 000 | - | 25 000 | 994 | - |
- opcje put (sprzedaż) | - | 25 000 | - | 25 000 | 245 | - |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut, razem | 8 262 468 | 670 808 | 1 030 540 | 9 963 816 | 14 975 | 57 782 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | ||
---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 1 505 938 | 344 873 | 1 850 811 | 22 492 | 632 |
- transakcje forward | 341 136 | 344 873 | 686 009 | 5 592 | - |
- transakcje SWAP | 1 164 802 | - | 1 164 802 | 16 900 | 632 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut, razem | 1 505 938 | 344 873 | 1 850 811 | 22 492 | 632 |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2014 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2014 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Razem | |||
Instrumenty notowane na rynku regulowanym, w tym: | - | 620 840 | 1 030 540 | 1 651 380 | 1 843 | 9 516 |
- kontrakty terminowe | - | 620 808 | 1 030 540 | 1 651 348 | - | 9 516 |
- opcje call (zakup) | - | 32 | - | 32 | 1 843 | - |
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 215 110 | 102 539 | 365 732 | 683 381 | 22 666 | 2 120 |
- kontrakty terminowe | 153 443 | - | - | 153 443 | - | 2 120 |
- opcje call (zakup) | 61 667 | 102 539 | 365 732 | 529 938 | 22 666 | - |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych, razem | 215 110 | 723 379 | 1 396 272 | 2 334 761 | 24 509 | 11 636 |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych (w tys. zł) | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | Zobowiązania w wartości godziwej na 31 grudnia 2013 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Razem | |||
Instrumenty notowane na rynku regulowanym, w tym: | 530 634 | - | - | 530 634 | 5 080 | - |
- kontrakty terminowe | 530 634 | - | - | 530 634 | 5 080 | - |
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 41 994 | 73 032 | 384 894 | 499 920 | 17 278 | - |
- opcje call (zakup) | 26 234 | 73 032 | 384 894 | 484 160 | 17 034 | - |
- transakcje forward | 15 760 | - | - | 15 760 | 244 | - |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych, razem | 572 628 | 73 032 | 384 894 | 1 030 554 | 22 358 | - |
Koncentracja ryzyka
31 grudnia 2014 (tys. zł) | 31 grudnia 2014 (% wartości aktywów finansowych) | 31 grudnia 2013 (tys. zł) | 31 grudnia 2013 (% wartości aktywów finansowych) | |
---|---|---|---|---|
Zaangażowanie w skarbowe papiery wartościowe wyemitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa Rzeczpospolitej Polskiej oraz w transakcje buy-sell-back na tych papierach | 36 161 177 | 63,70% | 34 789 026 | 63,20% |
Zaangażowanie Grupy PZU w akcje notowane na GPW | 2 713 587 | 4,80% | 3 006 599 | 5,50% |
Zaangażowanie w aktywa związane z jednym bankiem (PKO Bank Polski SA - depozyty bankowe, dłużne papiery wartościowe i akcje tego banku) | 1 953 044 | 3,40% | 2 341 320 | 4,30% |
Ogólne zaangażowanie aktywa bankowe - depozyty bankowe, dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez banki, akcje banków oraz transakcje w instrumenty pochodne z nimi zawarte | 13 201 504 | 23,30% | 10 153 416 | 18,40% |
Zaangażowanie w aktywa finansowe denominowane w polskim złotym | 52 678 740 | 92,80% | 51 487 201 | 93,50% |
Aktywa finansowe, dla których ryzyko lokaty ponosi klient | 4 979 189 | 8,80% | 4 760 010 | 8,60% |
Zaangażowanie w dłużne papiery emitowane przez rządy inne niż RP, korporacje i jednostki samorządu terytorialnego
W tabelach poniżej zaprezentowano zaangażowanie spółek Grupy PZU w dłużne papiery emitowane przez rządy inne niż RP, korporacje i jednostki samorządu terytorialnego. Instrumenty finansowe zakwalifikowane do portfeli utrzymywanych do terminu wymagalności oraz pożyczek zaprezentowano jako wyceniane w zamortyzowanym koszcie, natomiast instrumenty finansowe zakwalifikowane jako dostępne do sprzedaży i wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy (zarówno zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania, jak i przeznaczone do obrotu) zaprezentowano jako wyceniane w wartości godziwej.
Dłużne papiery emitowane przez rządy inne niż RP
Na 31 grudnia 2014 roku (w tys. zł) | Waluta | Sposób wyceny | Cena nabycia | Wycena bilansowa | Wycena w wartości godziwej | Odpis z tytułu utraty wartości |
---|---|---|---|---|---|---|
Bułgaria | EUR | w wartości godziwej | 12 589 | 13 941 | 13 941 | - |
Chorwacja | USD | w wartości godziwej | 13 489 | 15 555 | 15 555 | - |
Chorwacja | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 2 418 | 2 447 | 2 478 | - |
Cypr | EUR | w wartości godziwej | 20 663 | 21 585 | 21 585 | - |
Islandia | USD | w wartości godziwej | 24 745 | 29 246 | 29 246 | - |
Litwa | EUR | w wartości godziwej | 61 935 | 68 565 | 68 565 | - |
Litwa | LTL | w wartości godziwej | 436 696 | 458 145 | 458 145 | - |
Litwa | USD | w wartości godziwej | 14 178 | 17 113 | 17 113 | - |
Litwa | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 12 964 | 14 050 | 15 380 | - |
Litwa | LTL | w zamortyzowanym koszcie | 14 857 | 15 196 | 15 786 | - |
Łotwa | EUR | w wartości godziwej | 66 277 | 70 051 | 70 051 | - |
Łotwa | USD | w wartości godziwej | 31 236 | 35 048 | 35 048 | - |
Łotwa | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 1 631 | 1 679 | 1 781 | - |
Rumunia | EUR | w wartości godziwej | 143 607 | 156 896 | 156 896 | - |
Rumunia | RON | w wartości godziwej | 48 545 | 50 882 | 50 882 | - |
Rumunia | USD | w wartości godziwej | 15 631 | 20 436 | 20 436 | - |
Turcja | USD | w wartości godziwej | 449 | 477 | 477 | - |
Ukraina | USD | w wartości godziwej | 1 458 | 1 663 | 1 663 | - |
Ukraina | UAH | w wartości godziwej | 10 183 | 9 343 | 9 343 | - |
Ukraina | UAH | w zamortyzowanym koszcie | 25 181 1) | 9 231 1) | 9 196 | - |
Ukraina | USD | w zamortyzowanym koszcie | 23 692 | 25 916 | 25 785 | - |
Węgry | EUR | w wartości godziwej | 17 308 | 20 230 | 20 230 | - |
Węgry | HUF | w wartości godziwej | 160 882 | 163 499 | 163 499 | - |
Węgry | USD | w wartości godziwej | 7 801 | 9 456 | 9 456 | - |
Węgry | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 570 | 655 | 721 | - |
pozostałe | EUR/USD | w wartości godziwej | 53 492 | 59 279 | 59 279 | - |
Razem | 1 222 477 | 1 290 584 | 1 292 537 | - |
1) W przypadku tych obligacji co pół roku następuje spłata nominału obligacji w stałej kwocie 100 UAH (tj. 10% wartości nominalnej obligacji). Cena nabycia pokazuje rzeczywistą cenę, zapłaconą przez spółkę i nie uwzględnia dokonywanych spłat nominału.
Na 31 grudnia 2013 roku (w tys. zł) | Waluta | Sposób wyceny | Cena nabycia | Wycena bilansowa | Wycena w wartości godziwej | Odpis z tytułu utraty wartości |
---|---|---|---|---|---|---|
Chorwacja | EUR | w wartości godziwej | 142 | 143 | 143 | - |
Chorwacja | USD | w wartości godziwej | 50 038 | 48 677 | 48 677 | - |
Islandia | USD | w wartości godziwej | 88 150 | 84 365 | 84 365 | - |
Litwa | EUR | w wartości godziwej | 1 888 | 1 992 | 1 992 | - |
Litwa | LTL | w wartości godziwej | 3 255 | 3 351 | 3 351 | - |
Litwa | USD | w wartości godziwej | 14 354 | 14 893 | 14 893 | - |
Litwa | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 74 206 | 75 835 | 79 247 | - |
Litwa | LTL | w zamortyzowanym koszcie | 81 242 | 82 012 | 84 393 | - |
Łotwa | USD | w wartości godziwej | 35 960 | 33 737 | 33 737 | - |
Niemcy | EUR | w wartości godziwej | 129 700 | 126 939 | 126 939 | - |
Rumunia | EUR | w wartości godziwej | 371 772 | 381 138 | 381 138 | - |
Rumunia | RON | w wartości godziwej | 108 132 | 108 686 | 108 686 | - |
Rumunia | USD | w wartości godziwej | 27 985 | 27 856 | 27 856 | - |
Słowenia | EUR | w wartości godziwej | 389 175 | 443 084 | 443 084 | - |
Słowenia | USD | w wartości godziwej | 138 259 | 134 090 | 134 090 | - |
Ukraina | USD | w wartości godziwej | 12 678 | 10 933 | 10 933 | - |
Ukraina | UAH | w zamortyzowanym koszcie | 25 095 1) | 14 556 1) | b.d. | - |
Ukraina | USD | w zamortyzowanym koszcie | 17 070 | 15 665 | b.d. | - |
Węgry | EUR | w wartości godziwej | 125 401 | 136 097 | 136 097 | - |
Węgry | EUR | w zamortyzowanym koszcie | 5 124 | 5 324 | 5 420 | - |
Turcja | TRY | w wartości godziwej | 45 746 | 41 963 | 41 963 | - |
pozostałe | EUR/USD | w wartości godziwej | 57 363 | 59 068 | 59 068 | - |
Razem | 1 802 735 | 1 850 404 | nd | - |
1) W przypadku tych obligacji co pół roku następuje spłata nominału obligacji w stałej kwocie 100 UAH (tj 10% wartości nominalnej obligacji) Cena nabycia pokazuje rzeczywistą cenę, zapłaconą przez spółkę i nie uwzględnia dokonywanych spłat nominału
Wszystkie dłużne papiery wartościowe emitowane przez rządy inne niż RP, które wyceniono w wartości godziwej lub dla których zaprezentowano wartość godziwą (zaklasyfikowane do portfela utrzymywanych do terminu wymagalności) znajdują się w Poziomie I hierarchii wartości godziwej.
Dłużne papiery emitowane przez korporacje oraz jednostki samorządu terytorialnego
Na 31 grudnia 2014 roku (w tys. zł) | Sposób wyceny | Cena nabycia | Wycena bilansowa | Wycena w wartości godziwej | Odpis z tytułu utraty wartości |
---|---|---|---|---|---|
Spółki Indeksu WIG - Banki | w wartości godziwej | 184 224 | 190 676 | 190 676 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 1 616 283 | 1 630 862 | 1 711 036 | - | |
Spółki indeksu WIG - Paliwa | w wartości godziwej | 303 226 | 314 558 | 314 558 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 700 000 | 700 746 | 715 642 | - | |
Spółki Indeksu WIG - Chemia | w zamortyzowanym koszcie | 1 211 | 1 236 | 1 229 | - |
Spółki Indeksu WIG - Energia | w zamortyzowanym koszcie | 400 000 | 401 778 | 399 721 | - |
Banki krajowe nienotowane | w zamortyzowanym koszcie | 20 000 | 20 271 | 23 594 | - |
Banki zagraniczne | w wartości godziwej | 23 600 | 24 081 | 24 081 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 76 359 | 77 813 | 82 944 | - | |
Banki hipoteczne | w wartości godziwej | 41 983 | 42 623 | 42 623 | - |
Samorządy krajowe | w wartości godziwej | 45 632 | 58 608 | 58 608 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 50 000 | 52 504 | 60 884 | - | |
Pozostałe | w wartości godziwej | 38 427 | 38 942 | 38 942 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 62 751 | 63 760 | 64 409 | - | |
Spółki Indeksu WIG - Surowce - objęte odpisami | w zamortyzowanym koszcie | 200 000 | 193 142 | 201 339 | 10 144 |
Pozostałe - objęte pełnymi odpisami | w wartości godziwej | 11 630 | - | - | 11 630 |
Banki zagraniczne - objęte pełnymi odpisami | w zamortyzowanym koszcie | 1 142 | - | - | 1 142 |
Razem | 3 776 468 | 3 811 600 | 3 930 288 | 22 916 |
Na 31 grudnia 2013 roku (w tys. zł) | Sposób wyceny | Cena nabycia | Wycena bilansowa | Wycena w wartości godziwej | Odpis z tytułu utraty wartości |
---|---|---|---|---|---|
Spółki Indeksu WIG - Banki | w wartości godziwej | 138 661 | 140 340 | 140 340 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 1 336 121 | 1 349 381 | b.d. | - | |
Spółki indeksu WIG - Paliwa | w wartości godziwej | 268 489 | 283 249 | 283 249 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 700 000 | 700 816 | b.d. | - | |
Banki krajowe nienotowane | w zamortyzowanym koszcie | 65 000 | 66 227 | b.d. | - |
Banki zagraniczne | w wartości godziwej | 552 | 634 | 634 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 90 548 | 92 296 | b.d. | - | |
Samorządy krajowe | w wartości godziwej | 45 632 | 54 279 | 54 279 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 50 000 | 52 507 | b.d. | - | |
Pozostałe | w wartości godziwej | 5 154 | 5 573 | 5 573 | - |
w zamortyzowanym koszcie | 23 657 | 23 835 | 22 408 | - | |
Pozostałe - objęte pełnymi odpisami | w wartości godziwej | 11 630 | - | - | 11 630 |
Banki zagraniczne - objęte pełnymi odpisami | w zamortyzowanym koszcie | 1 142 | - | - | 1 142 |
Razem | 2 736 586 | 2 769 137 | nd. | 12 772 |
8.6.2.1. Ryzyko stopy procentowej
W tabeli poniżej zaprezentowano test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, w odniesieniu do aktywów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Zmiana wartości portfela (w tys. zł) | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
spadek rynkowych stóp proc. o 100 pb. | 125 668 | 223 086 | 432 701 | 464 288 |
wzrost rynkowych stóp proc. o 100 pb. | -138 436 | -219 307 | -403 257 | -434 618 |
Powyższe testy wrażliwości nie zawierają wpływu zmian stóp procentowych dla prezentowanych w zobowiązaniach umów ubezpieczeniowych ani kontraktów inwestycyjnych. Analizę wpływu zmiany stopy technicznej na wycenę umów ubezpieczeniowych zaprezentowano w punkcie 8.6.1.
8.6.2.2. Ryzyko walutowe
Stopień narażenia na ryzyko
Informację o narażeniu instrumentów finansowych na ryzyko walutowe w podziale na klasy zaprezentowano w punkcie 33.
Tabela poniżej prezentuje test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, w odniesieniu do aktywów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Zmiana wartości portfela (w tys. zł) | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
wzrost kursów walut obcych wobec PLN o 20% | 6 052 | 118 583 | 18 669 | 82 775 |
spadek kursów walut obcych wobec PLN o 20% | -6 052 1) | -118 583 1) | -18 669 | -82 775 |
1) Przy założeniu spadku kursu hrywny ukraińskiej o 80% względem polskiego złotego (przy zachowaniu 20% spadku dla innych walut) ujemny wpływ na wynik finansowy i kapitały własne wyniósłby odpowiednio: 46 550 tys. zł i 159 081 tys. zł.
W skład aktywów finansowych narażonych na ryzyko kursów walutowych wchodzą transakcje depozytowe oraz dłużne papiery wartościowe, stanowiące zabezpieczenie realizacji wydatków z tytułu rezerw techniczno - ubezpieczeniowych denominowanych w walutach obcych, zaangażowania w instrumenty kapitałowe notowane na giełdach innych niż GPW, jednostki i certyfikaty funduszy inwestycyjnych, zaangażowania w instrumenty pochodne denominowane w walutach obcych oraz aktywa finansowe konsolidowanych zagranicznych spółek ubezpieczeniowych.
8.6.2.3. Ryzyko cen instrumentów kapitałowych
Stopień narażenia na ryzyko
Wartość portfela instrumentów finansowych dostępnych do sprzedaży oraz wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy zaprezentowano odpowiednio w punktach 33.2 oraz 33.3.
Analiza wrażliwości
W tabeli poniżej przedstawiono test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Zmiana wartości portfela (w tys. zł) | 31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
wzrost wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | 345 885 | 561 156 | 395 590 | 455 567 |
spadek wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | -345 885 | -561 156 | -395 590 | -455 567 |
8.6.2.4. Ryzyko płynności
Źródłem ryzyka płynności finansowej w Grupie PZU jest możliwość wystąpienia trzech rodzajów zdarzeń:
- niedobór środków płynnych w stosunku do bieżących potrzeb;
- brak płynności posiadanych instrumentów finansowych;
- strukturalne niedopasowanie zapadalności aktywów do wymagalności zobowiązań.
Zarządzanie ryzykiem płynności odbywa się w wymiarze krótkoterminowym, średnioterminowym oraz długoterminowym, tj.:
- płynność krótkoterminowa – utrzymuje się środki w portfelu płynnościowym oraz walutowym w wysokości nie większej niż wyznaczony dla nich limit. Ponadto do zarządzania płynnością wykorzystuje się transakcje warunkowe sell-buy-back;
- płynność średnioterminowa – utrzymuje się portfele lokat o odpowiedniej płynności finansowej;
- płynność długoterminowa oraz ryzyko strukturalnego niedopasowania zapadalności aktywów do wymagalności zobowiązań – zarządza się dopasowaniem aktywów do zobowiązań (ALM, ang. Asset Liability Management), czyli dopasowaniem struktury lokat finansowych na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych do charakteru tych rezerw.
Proces ALM obejmuje również możliwie najlepsze zagwarantowanie zdolności do wypłaty świadczeń i odszkodowań, także w niesprzyjających scenariuszach ekonomicznych. Ryzyko płynności mierzy się poprzez oszacowanie niedoborów środków pieniężnych dla regulowania zobowiązań. Podstawą oszacowania jest zestaw analiz obejmujących m.in. lukę płynności (niedopasowania przepływów netto), analizę rozkładu wydatków z działalności operacyjnej dokonywanych w krótkich okresach i analizę niedopasowania walutowego.
Stopień narażenia na ryzyko
Przyszłe przepływy z aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przedstawiono w wysokości nominalnej wartości prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych w podziale na okres, w którym nastąpi przepływ pieniężny. W przypadku dłużnych papierów wartościowych, pożyczek i lokat terminowych uwzględniono wszystkie przepływy, które nastąpią do dnia wykupu papieru wartościowego, likwidacji lokaty bądź spłaty pożyczki. Akcje i jednostki uczestnictwa zaprezentowano w okresach przewidywanej ich sprzedaży lub odkupu.
Dla potrzeb analizy dopasowania przepływów pieniężnych przedstawionych w tabelach na kolejnych stronach, zaangażowania Grupy PZU w fundusze inwestycyjne (jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne) nie zostały skonsolidowane. Oznacza to, że są wykazane jako jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne, a nie aktywa posiadane przez fundusze. Podejście takie odzwierciedla perspektywę zarządzania płynnością oraz zapewniania pokrycia rezerw technicznych aktywami na poziomie poszczególnych spółek, z uwzględnieniem ustawowych limitów dotyczących koncentracji rodzajowej tych aktywów.
Ubezpieczenia majątkowe i osobowe
W tabeli poniżej przedstawiono dopasowanie niezdyskontowanych przepływów finansowych wynikających z rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz aktywów stanowiących ich pokrycie.
Wyszczególnienie (w tys. zł) | Przewidywana wartość przepływów pieniężnych | ||||
---|---|---|---|---|---|
do 3 miesięcy | powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy | powyżej 6 miesięcy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | |
A. Prognozowane wydatki netto wynikające z umów ubezpieczenia zawartych do końca okresu sprawozdawczego (I + II) | -1 647 787 | -1 176 099 | -1 752 775 | -5 163 674 | -11 243 357 |
I. Wydatki | -1 678 327 | -1 192 951 | -1 770 576 | -5 206 545 | -11 337 138 |
II. Wpływy | 30 540 | 16 852 | 17 801 | 42 871 | 93 781 |
B. Wpływy z tytułu aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 4 038 705 | 1 372 188 | 1 917 156 | 5 629 030 | 11 786 596 |
I. Przyszłe wpływy, których wartość jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 4 014 383 | 441 151 | 1 339 895 | 4 374 964 | 5 269 161 |
- Obligacje rządowe | 1 229 660 | 164 105 | 1 040 255 | 3 310 581 | 5 073 670 |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 8 278 | 26 758 | 135 119 | 589 475 | 72 252 |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 1 529 722 | 63 253 | 22 789 | - | - |
- Pożyczki | 662 658 | 24 177 | 2 725 | 282 813 | 70 710 |
- Należności | 558 975 | 87 889 | 48 853 | 4 676 | - |
- Pozostałe | 25 090 | 74 969 | 90 154 | 187 419 | 52 529 |
II. Przyszłe wpływy, których wartość zależy bezpośrednio od rynkowych stóp procentowych lub innych wskaźników i nie jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 10 258 | 930 871 | 576 511 | 1 253 265 | 6 441 014 |
- Obligacje rządowe | - | - | 25 354 | 374 974 | 358 926 |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 8 530 | - | 18 772 | 10 927 | 1 482 |
- Pożyczki | 38 | 314 | 638 | 3 276 | 193 |
- Akcje notowane na rynku regulowanym | 1 690 | - | - | - | 10 485 |
- Udziały i akcje nienotowane na rynku regulowanym | - | - | - | - | 30 |
- Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | - | 930 557 | 531 747 | 864 088 | 4 320 442 |
- Certyfikaty inwestycyjne | - | - | - | - | 1 749 456 |
III. Wpływy z pozostałych aktywów | 14 064 | 166 | 750 | 801 | 76 421 |
C. Saldo prognozowanych przepływów (A + B) | 2 390 918 | 196 089 | 164 381 | 465 356 | 543 239 |
D. Saldo skumulowanych przepływów | 2 390 918 | 2 587 007 | 2 751 388 | 3 216 744 | 3 759 983 |
Prognozowane przepływy netto wynikające z umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych zawartych do końca okresu sprawozdawczego wyznaczono metodami statystyki i matematyki aktuarialnej z uwzględnieniem danych historycznych. Wpływy zostały skalkulowane w oparciu o składkę brutto. W wydatkach ujęto wszystkie prognozowane koszty do poniesienia w związku z zawartymi umowami ubezpieczenia.
Miarą niedopasowania terminów dat zapadalności aktywów (lokat) oraz wymagalności zobowiązań (rezerw techniczno–ubezpieczeniowych) jest luka duracji. Duracja lokat w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wynosiła 2,9 (4,9 w 2013 roku) natomiast duracja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 5,8 (5,1 w 2013 roku).
Ubezpieczenia na życie
W tabeli poniżej przedstawiono dopasowanie niezdyskontowanych przepływów finansowych wynikających z rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i zobowiązań z tytułu kontraktów inwestycyjnych o gwarantowanych i ustalonych warunkach oraz powiązanych z nimi aktywów. Tabela ta nie obejmuje przepływów związanych z produktami ubezpieczeniowymi i kontraktami inwestycyjnymi, dla których ryzyko inwestycyjne ponosi ubezpieczający.
Wyszczególnienie (w tys. zł) | Przewidywana wartość przepływów pieniężnych | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
do 6 miesięcy | powyżej 6 miesięcy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat do 10 lat | powyżej 10 lat do 20 lat | powyżej 20 lat | |
A. Prognozowane wydatki netto wynikające z umów ubezpieczenia i kontraktów inwestycyjnych zawartych do końca okresu sprawozdawczego (I + II) | -838 189 | -380 932 | -1 252 388 | -1 254 326 | -3 597 926 | -5 630 259 |
I. Wydatki | -1 680 214 | -1 196 287 | -6 916 352 | -6 650 475 | -10 396 779 | -9 640 084 |
II. Wpływy | 842 025 | 815 355 | 5 663 964 | 5 396 149 | 6 798 853 | 4 009 825 |
B. Wpływy z tytułu aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 1 948 026 | 2 772 638 | 6 034 370 | 7 994 242 | 3 705 617 | 5 544 570 |
I. Przyszłe wpływy, których wartość jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 1 891 087 | 2 768 796 | 6 015 453 | 6 356 417 | 3 705 617 | 1 777 285 |
- Obligacje rządowe | 1 108 501 | 2 411 170 | 5 528 852 | 6 255 333 | 3 705 617 | 1 777 285 |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 8 066 | 5 710 | 159 352 | 13 256 | - | - |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 677 655 | 99 639 | 207 341 | - | - | - |
- Pożyczki | 96 865 | 252 277 | 119 908 | 87 828 | - | - |
II. Przyszłe wpływy, których wartość zależy bezpośrednio od rynkowych stóp procentowych lub innych wskaźników i nie jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 56 939 | 3 842 | 18 917 | 1 637 825 | - | 3 767 285 |
- Obligacje rządowe | 24 868 | 80 | 2 021 | - | - | - |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 2 195 | 1 265 | 7 055 | - | - | - |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 28 215 | 663 | - | - | - | - |
- Pożyczki | 1 661 | 1 834 | 9 841 | 2 000 | - | - |
- Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | - | - | - | - | - | 3 767 285 |
- Certyfikaty inwestycyjne | - | - | - | 1 635 825 | - | - |
III. Wpływy z pozostałych aktywów | - | - | - | - | - | - |
C. Saldo prognozowanych przepływów (A + B) | 1 109 837 | 2 391 706 | 4 781 982 | 6 739 916 | 107 691 | -85 689 |
D. Saldo skumulowanych przepływów | 1 109 837 | 3 501 543 | 8 283 525 | 15 023 441 | 15 131 132 | 15 045 443 |
Prognoza przyszłych świadczeń oraz przyszłych składek netto w ubezpieczeniach na życie uwzględnienia założenia dotyczące współczynników śmiertelności, współczynników wypadkowości i urodzenia dzieci, rezygnacji ubezpieczonych, prognozowanych świadczeń, prognozowanych wpływów z tytułu składek netto.
Miarą niedopasowania terminów dat zapadalności aktywów (lokat) oraz wymagalności zobowiązań (rezerw techniczno–ubezpieczeniowych) jest luka duracji. Duracja lokat w ubezpieczeniach na życie wynosiła 4,9 (5,5 w 2013 roku), podczas gdy duracja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 22,4 (21,1 w 2013 roku).
8.6.3. Ryzyko kredytowe i koncentracji
Ryzyko kredytowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające z wahań zdolności kredytowej emitentów papierów wartościowych, kontrahentów i wszelkich dłużników.
Ryzyko kredytowe w Grupie PZU obejmuje:
- ryzyko spreadu kredytowego – wrażliwość wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych na zmiany w poziomie spreadów kredytowych w odniesieniu do struktury czasowej procentowych dłużnych papierów wartościowych lub ich zmienności;
- ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta – ryzyko straty w związku z niewykonaniem zobowiązań przez kontrahentów i dłużników;
- ryzyko kredytowe w ubezpieczeniach finansowych – ryzyko kredytowe wynikające z działalności w sektorze ubezpieczeń finansowych, związane przede wszystkim z niebezpieczeństwem nie wywiązania się klienta spółki, dłużnika lub kredytobiorcy z zobowiązań wobec osoby trzeciej; zagrożenie to może wynikać z niepowodzenia w realizacji przedsięwzięcia lub z niekorzystnego wpływu otoczenia gospodarczego.
Ryzyko koncentracji to ryzyko wynikające z braku dywersyfikacji portfela aktywów lub z dużej ekspozycji na ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczego emitenta papierów wartościowych, kontrahenta lub dłużnika.
Ekspozycja na ryzyko kredytowe w Grupie PZU wynika bezpośrednio z działalności lokacyjnej, działalności w segmencie ubezpieczeń finansowych i gwarancji, a także umów reasekuracji oraz działalności bancassurance. W Grupie PZU wyróżnia się trzy rodzaje ekspozycji na ryzyko kredytowe:
- ryzyko bankructwa emitenta instrumentów finansowych, w które Grupa PZU inwestuje lub którymi obraca, np. obligacje korporacyjne;
- ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta np. reasekuracja lub pozagiełdowe instrumenty pochodne oraz działalność bancassurance;
- ryzyko niewykonania zobowiązania klienta Grupy PZU wobec osoby trzeciej, np. ubezpieczenia wierzytelności pieniężnych, gwarancje ubezpieczeniowe.
Działalność inwestycyjna
Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w Grupie PZU wynikającym z działalności inwestycyjnej reguluje szereg dokumentów zatwierdzonych przez Rady Nadzorcze, Zarządy i dedykowane Komitety.
Limity w zakresie ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji ustalają dedykowane Komitety.
Limity dla banków i pozostałych emitentów papierów dłużnych ustala się w odniesieniu do wielkości zaangażowania. Limity mają charakter limitów zaangażowania wobec pojedynczego podmiotu lub grupy kapitałowej (zarówno limity kredytowe, jak i limity koncentracji). Wykorzystanie limitów w zakresie ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji jest monitorowane. Przekroczenie przyznanego limitu oznacza zobowiązanie do przygotowania i przedstawienia planu obniżenia zaangażowania.
W zakresie oceny ryzyka kredytowego danego podmiotu wyznacza się wewnętrzne ratingi kredytowe (podejście do wyznaczania ratingu różni się w zależności od typu podmiotu). Ratingi są oparte na analizie ilościowej oraz jakościowej i stanowią podstawę do wyznaczania limitów. W celu monitorowania jakości kredytowej danych podmiotów ratingi są aktualizowane.
Stopień narażenia na ryzyko kredytowe
W tabeli poniżej zaprezentowano ekspozycję na ryzyko kredytowe aktywów obciążonych ryzykiem kredytowym w poszczególnych kategoriach ratingów Fitch (w przypadku braku ratingu agencji Fitch zastosowano rating agencji Standard&Poor`s lub Moody`s). Ekspozycję na ryzyko kredytowe wynikające z transakcji warunkowych przedstawiono jako ekspozycję wobec emitenta papierów przyjętych jako zabezpieczenie.
W zestawieniu nie uwzględniono należności, w tym należności z tytułu umów ubezpieczeniowych. Wynikało to ze znacznego rozproszenia tego portfela aktywów, skutkującego m.in. znacznym udziałem należności od małych podmiotów i osób fizycznych, nie posiadających ratingów.
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2014 (w tys. zł) | Nota | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dłużne papiery wartościowe | 33.1 | - | - | 33 685 106 | 2 415 765 | 310 188 | 127 229 | 1 474 900 | 38 013 188 |
- utrzymywane do terminu wymagalności | 33.1 | - | - | 19 933 317 | 50 372 | - | - | - | 19 983 689 |
- dostępne do sprzedaży | 1.1 | - | - | 2 141 329 | 261 139 | - | 32 397 | - | 2 434 865 |
- wyceniane w wartości godziwej | 33.3 | - | - | 10 533 633 | 326 441 | 208 738 | 60 367 | 1 474 900 | 12 604 079 |
- pożyczki | 33.4 | - | - | 1 076 827 | 1 777 813 | 101 450 | 34 465 | - | 2 990 555 |
Depozyty bankowe i transakcje warunkowe na skarbowych papierach wartościowych | 33.4 | - | - | 7 195 733 | 1 746 022 | - | 370 061 | 82 138 | 9 393 954 |
Pozostałe pożyczki | 33.4 | - | - | - | - | 256 763 | 2 053 209 | - | 2 309 972 |
Instrumenty pochodne | 33.3 | 574 | 14 725 | 516 252 | 3 073 | - | 11 779 | - | 546 403 |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych netto | 35 | - | 208 856 | 174 539 | 12 175 | - | 55 372 | - | 450 942 |
Należności z tytułu reasekuracji | 34 | - | 5 308 | 12 730 | 491 | - | 10 153 | - | 28 682 |
Aktywa przeznaczone do sprzedaży | - | - | 305 937 | - | - | - | - | 305 937 | |
Dłużne papiery wartościowe | 43 | - | - | 217 852 | - | - | - | - | 217 852 |
Depozyty bankowe | 43 | - | - | 88 085 | - | - | - | - | 88 085 |
Razem | 574 | 228 889 | 41 890 297 | 4 177 526 | 566 951 | 2 627 803 | 1 557 038 | 51 049 078 |
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2013 (w tys. zł) | Nota | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dłużne papiery wartościowe | 128 757 | 7 648 | 31 702 962 | 1 958 877 | 720 342 | 136 832 | 1 549 805 | 36 205 223 | |
- utrzymywane do terminu wymagalności | 33.1 | - | - | 18 604 202 | 165 926 | 12 913 | 76 861 | - | 18 859 902 |
- dostępne do sprzedaży | 1.1 | 126 939 | - | 1 117 344 | 22 909 | 243 965 | - | - | 1 511 157 |
- wyceniane w wartości godziwej | 33.3 | - | 658 | 11 148 733 | 566 749 | 421 680 | 57 647 | 1 549 805 | 13 745 272 |
- pożyczki | 33.4 | 1 818 | 6 990 | 832 683 | 1 203 293 | 41 784 | 2 324 | - | 2 088 892 |
Depozyty bankowe i transakcje warunkowe na skarbowych papierach wartościowych | 33.4 | 26 854 | 43 956 | 4 737 001 | 4 070 651 | 1 605 745 | 25 033 | 81 111 | 10 590 351 |
Pozostałe pożyczki | 33.4 | - | - | - | 305 164 | 95 142 | 1 321 902 | - | 1 722 208 |
Instrumenty pochodne | 33.3 | 22 114 | 21 834 | 136 028 | 40 759 | 36 | 39 272 | - | 260 043 |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych netto | 35 | - | 125 409 | 125 504 | 16 666 | - | 48 976 | - | 316 555 |
Należności depozytowe od cedentów | 33.4 | - | 87 | - | - | - | - | - | 87 |
Należności z tytułu reasekuracji | 34 | - | 751 | 3 938 | 655 | - | 13 484 | - | 18 828 |
Razem | 177 725 | 199 685 | 36 705 433 | 6 392 772 | 2 421 265 | 1 585 499 | 1 630 916 | 49 113 295 |
W tabeli poniżej przedstawiono współczynniki ryzyka kredytowego wykorzystywane przez Grupę PZU do pomiaru ryzyka kredytowego.
Ratingi Standard&Poor’s | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu 1) |
---|---|---|---|---|---|---|
Współczynnik (%) rok 2014 | 0,74 | 0,84 | 1,59 | 4,33 | 14,39 | 26,97 |
Współczynnik (%) rok 2013 | 0,76 | 0,88 | 1,65 | 4,59 | 15,09 | 27,84 |
1) W przypadku zaangażowania w pożyczki hipoteczne bez ratingu przyjęto współczynnik w wysokości 2%, co odpowiada współczynnikowi dla najniższego ratingu inwestycyjnego BBB+.
Wielkość ryzyka kredytowego dla aktywów, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU na 31 grudnia 2014 roku wynosiła 1 639 172 tys. zł (na 31 grudnia 2013 roku 1 708 948 tys. zł; a przy zastosowaniu współczynników z 31 grudnia 2014 roku wartość ta wyniosłaby 1 639 445 tys. zł).
Ryzyko związane z ubezpieczeniami o charakterze finansowym (m. in. ubezpieczenia kredytów, ubezpieczenia poręczeń, gwarancje)
Ryzyko kredytowe wynikające z działalności w sektorze ubezpieczeń o charakterze finansowym (głównie kontraktowych, zabezpieczających właściwe wykonanie zobowiązań wynikających z zawartego kontraktu oraz gwarancji celnych) związane jest przede wszystkim z możliwością niewywiązania się klienta ze zobowiązań wobec osoby trzeciej.
W zakresie podejmowanego ryzyka apetyt na ryzyko określa właściwy komitet, zatwierdzając graniczne wartości zaangażowania kredytowego w podziale na ekspozycję, portfel, linie produktowe, jednostki terenowe oraz pojedyncze ryzyko i grupę kapitałową.
Niezależna od funkcji sprzedaży funkcja kontrolna w zakresie monitorowania ryzyka jest ustanowiona na trzech poziomach:
- poziom I – poziom indywidualny – ocena ryzyka ubezpieczeń finansowych (ang. underwriting);
- poziom II – poziom portfelowy – analiza zmian wartości ekspozycji, szkodowości portfela oraz analiza koncentracji i zaangażowania w jeden podmiot i grupę kapitałową. Informacje o poziomie ryzyka w portfelu jest przekazywana i agregowana w celu monitorowania całościowej ekspozycji w Grupie PZU;
- poziom III – właściwy komitet.
Stopień narażenia na ryzyko
Maksymalne narażenie na ryzyko kredytowe wynikające z gwarancji ubezpieczeniowych wyrażone kwotą czynnej odpowiedzialności na 31 grudnia 2014 roku wyniosło 2 673 mln zł (na 31 grudnia 2013 roku 2 410 mln zł).
Reasekuracja (z perspektywy ryzyka kredytowego reasekuratora)
Grupa PZU zawiera umowy reasekuracyjne o charakterze nieproporcjonalnym oraz proporcjonalnym w celu ograniczenia zobowiązań wynikających z podstawowej działalności. Reasekuracja jest obciążona ryzykiem kredytowym związanym z ryzykiem niewykonania zobowiązania przez reasekuratora.
Jakość kredytową reasekuratorów ocenia się na podstawie danych rynkowych, danych pozyskanych ze źródeł zewnętrznych np. ze Standard&Poor’s, a także na podstawie modelu wewnętrznego. Model dzieli reasekuratorów na kilka klas, w zależności od poziomu szacowanego ryzyka. Akceptuje się tylko podmioty o ryzyku niższym niż ustalony punkt odcięcia. Akceptacja nie jest automatyczna, a analizę uzupełnia się o ocenę dokonaną przez brokerów reasekuracyjnych. W ramach monitoringu ryzyka kredytowego ww. ocenę danego podmiotu aktualizuje się raz na kwartał. Dodatkowo wykonuje się testy warunków skrajnych (stress-test).
W poniższych tabelach przedstawiono ryzyko kredytowe reasekuratorów, z którymi współpracowały spółki Grupy PZU.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (netto) na 31 grudnia 2014 (w tys. zł) | Rating Standard&Poor's wg stanu na 31 grudnia 2014 |
---|---|---|
Reasekurator 1 | 69 490 | AA- |
Reasekurator 2 | 50 938 | AA- |
Reasekurator 3 | 50 069 | A+ |
Reasekurator 4 | 46 689 | AA- |
Reasekurator 5 | 45 389 | AA- |
Reasekurator 6 | 25 556 | AA- |
Reasekurator 7 | 20 969 | A+ |
Reasekurator 8 | 19 689 | A+ |
Reasekurator 9 | 16 185 | BBB+ |
Reasekurator 10 | 15 355 | brak ratingu |
Reasekurator 11 | 14 803 | AA |
Reasekurator 12 | 14 549 | A+ |
Reasekurator 13 | 14 125 | A+ |
Reasekurator 14 | 13 603 | AA- |
Reasekurator 15 | 12 349 | A+ |
Reasekurator 16 | 11 126 | AA+ |
Reasekurator 17 | 10 592 | brak ratingu |
Reasekurator 18 | 10 369 | AA+ |
Reasekurator 19 | 9 736 | A |
Reasekurator 20 | 9 183 | brak ratingu |
Pozostali 1) | 292 215 | |
Razem 2) | 772 979 |
1) W pozycji „Pozostałe” wykazano udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
2) 753 115 tys. zł wykazano w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji „Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych, natomiast 19 864 tys. zł w pozycji „Aktywa przeznaczone do sprzedaży”. Dodatkowe informacje na temat aktywów przeznaczonych do sprzedaży przedstawiono w punkcie 43.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (netto) na 31 grudnia 2013 (w tys. zł) | Rating Standard&Poor's wg stanu na 31 grudnia 2013 |
---|---|---|
Reasekurator 1 | 59 295 | AA- |
Reasekurator 2 | 36 135 | AA- |
Reasekurator 21 | 35 419 | brak ratingu |
Reasekurator 6 | 27 678 | AA- |
Reasekurator 4 | 24 579 | AA- |
Reasekurator 8 | 18 445 | A+ |
Reasekurator 9 | 17 141 | BBB+ |
Reasekurator 7 | 14 669 | A+ |
Reasekurator 22 | 13 979 | brak ratingu |
Reasekurator 10 | 13 465 | brak ratingu |
Reasekurator 5 | 13 099 | AA- |
Reasekurator 13 | 10 412 | A+ |
Reasekurator 16 | 9 483 | AA+ |
Reasekurator 23 | 8 499 | brak ratingu |
Reasekurator 20 | 7 223 | brak ratingu |
Reasekurator 3 | 6 830 | A |
Pozostali 1) | 210 254 | |
Razem | 526 605 |
1) W pozycji „Pozostałe” wykazano udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
8.6.4. Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne to możliwość poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest optymalizacja jego poziomu i efektywności operacyjnej w działalności Grupy PZU, prowadząca do ograniczenia strat i kosztów spowodowanych materializacją tego ryzyka oraz zapewnienie adekwatnych i efektywnych mechanizmów kontrolnych. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odbywa się zgodnie ze zdefiniowanymi wytycznymi uwzględniającymi uwarunkowania, a informacje na temat poziomu ryzyka operacyjnego są okresowo przedkładane właściwym organom wewnętrznym.
8.6.5. Ryzyko braku zgodności
Ryzyko braku zgodności (ang. compliance) to ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji lub wiarygodności wskutek niezastosowania się przez spółki Grupy PZU, ich pracowników lub podmioty działające w ich imieniu do przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania, w tym norm etycznych.
Na podstawie regulacji wewnętrznych wprowadzono podział kompetencji w ramach systemowego i bieżącego zarządzania ryzykiem braku zgodności.
Zarządzanie systemowe polega w szczególności na formułowaniu rozwiązań dotyczących realizacji zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności, monitorowaniu procesu zarządzania tym ryzykiem oraz promowaniu i monitorowaniu przestrzegania regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania w zakresie zgodności.
Bieżące zarządzanie ryzykiem braku zgodności to identyfikacja, ocena i pomiar oraz dostosowanie do wymogów regulacyjnych.